Protez uygulamaları geçmişten bu yana hem estetik hem de fonksiyonel açıdan büyük önem taşıyordu. Bazen insanlar doğuştan gelen eksiklikler, kazalar ve yaralanmalar nedeniyle bazı uzuvlarını kaybedebilirler. Bu noktada protezler kaybedilen uzuvların görünümünü yeniden kazandırarak estetik bir denge oluşturur. Ancak aynı zamanda kaybolan işlevlerin geri kazanılmasına da yardımcı olur.
Protez nedir ve hangi durumlarda kullanılır?
Ortopedik protezler, kaybolan veya başka bir şekilde işlevini kaybeden uzuvların yerine kullanılan yapay malzemelerden oluşur. Örneğin protez kollar ve bacaklar, hasar veya kayıp durumunda hareket kabiliyetini yeniden sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. Modern teknolojinin sunduğu olanaklar sayesinde protezler hem işlevsel hem de doğal bir uzuv görünümüne sahip olmaktadır. Bu sayede uzuvun kendisini büyük ölçüde taklit ederek bireyin günlük yaşamını ve özgüvenini destekler.
Ortez ve protez arasındaki fark
Protezler genellikle kaybedilen bir uzuvun tamamen yerini alırken, ortezler farklı bir amaca hizmet eder. Toplumda sıklıkla birbiriyle karıştırılan bu iki kavramın arasındaki farkı anlamak önemlidir. Protez, eksik bir uzvun yerine konan yapay bir sistemdir. Ortez, mevcut uzuv veya eklemi destekleyen ve stabilize eden yardımcı bir cihazdır.
Öte yandan protezin kullanıldığı durumlar da sıklıkla araştırılan konulardan biridir:
1. Eklem kireçlenmesi
Diz ve kalça eklemlerinin kıkırdak dokusunda ileri düzeyde aşınma ve yıpranma, günlük aktiviteleri zorlaştırabilir. Bu tür bozukluklarda etkilenen eklem yüzeylerinin yapay malzemelerle değiştirilmesi gerekebilir. Diz protezleri veya kalça protezleri hastanın ağrısını azaltmak ve hareket kabiliyeti kazandırmak için tercih edilen çözümlerdir.
2. Bir kaza veya travma sonrasında kaybedilen uzuvlar
Araba kazası, yüksekten düşme, savaş yarası gibi ciddi travmalar sonucu bacak, kol ve parmak gibi uzuvlar kaybedilebilmektedir. Bu durumlarda kaybedilen uzvun yerine protez konularak hastanın günlük yaşantısına devam etmesine yardımcı olunur. Bu amaçla örneğin alt bacak ve üst kol protezleri kullanılabilir.
3. Doğumsal anomaliler, kemik tümörleri ve enfeksiyonlar
Bazı bebekler el, kol, bacak gibi uzuvlar olmadan doğabilirler. Bu durumlarda protezin erken yaşta kullanılması çocuğun gelişimi açısından oldukça önemlidir. Bu sayede çocuk günlük aktivitelerini daha bağımsız olarak yürütebilir ve sosyal hayata daha kolay katılabilir.
Kötü huylu kemik tümörleri bazı durumlarda uzvun bir kısmının veya tamamının cerrahi olarak çıkarılmasını gerektirebilir. Bu durumda modüler tümör protezleri uzvun kaybolan fonksiyonunun yeniden kazanılmasına olanak sağlar. Aynı şekilde tedaviye dirençli kemik enfeksiyonlarında da protez kullanılarak uzuv korunabilir. Bu tür uygulamalarla hastanın yaşam kalitesi arttırılabilir.